Aan de slag

Groen gas is een duurzaam alternatief voor aardgas, geproduceerd uit hernieuwbare bronnen als biomassa (bijvoorbeeld mest of organisch afval). Het is vrijwel CO2-neutraal en kan worden gebruikt in bestaande gasinfrastructuur. Voor bedrijven biedt groen gas een manier om CO2-uitstoot te verlagen, duurzaamheidsdoelen te behalen en bij te dragen aan de energietransitie.

Groen gas en biogas spelen een essentiële rol in de energietransitie als hernieuwbare energiebronnen die fossiele brandstoffen (gedeeltelijk) kunnen vervangen. Ze helpen bedrijven om organisch afval om te zetten in energie, zodat reststromen waarde krijgen in plaats van verloren te gaan. Deze gassen dragen bij aan de circulariteit binnen bedrijven en helpen bij het verminderen van broeikasgasemissies. Voor industriële sectoren die moeilijk te elektrificeren zijn, bieden deze gassen een praktische route naar verduurzaming, terwijl de bestaande infrastructuur benut kan worden.

Biogas is een mengsel van methaan en CO2 dat ontstaat door vergisting van organisch materiaal. Groen gas, ook wel biomethaan genoemd, is gezuiverd biogas waarbij de CO2 is verwijderd, zodat het dezelfde kwaliteit heeft als aardgas en kan worden ingevoed in het gasnet.

Grijs gas is aardgas dat uit fossiele bronnen wordt gewonnen en bij verbranding CO2-uitstoot veroorzaakt. Groen gas is duurzaam geproduceerd gas, meestal uit vergisting van biomassa, en is vrijwel CO2-neutraal omdat de uitgestoten CO2 eerder door planten is opgenomen. Beide kunnen voor dezelfde toepassingen worden gebruikt, maar groen gas heeft een veel lagere milieu-impact.

Biogas wordt door middel van anaerobe vergisting geproduceerd uit organisch materiaal als mest, groente-, fruit- en tuinafval (gft), zuiveringsslib, agrarisch restmateriaal of voedselresten. Deze organische reststromen worden in een zuurstofvrije omgeving afgebroken door micro-organismen, wat resulteert in biogas.

Een biogasinstallatie is een systeem waarin organisch materiaal, zoals mest of gft-afval, onder anaerobe omstandigheden wordt vergist om biogas te produceren. Dit proces wordt aangedreven door micro-organismen die het organisch materiaal afbreken, resulterend in een gasmengsel dat voornamelijk uit methaan en koolstofdioxide bestaat. Na vergisting kan het biogas worden opgewaardeerd tot groen gas.

Een groen gasinstallatie is een uitbreiding op een standaard biogasinstallatie die het geproduceerde biogas opwaardeert tot aardgaskwaliteit. Dit opgewaardeerde gas, bekend als groen gas, kan worden geïnjecteerd in het bestaande gasnetwerk en gebruikt worden als vervanger van fossiel aardgas. De opwaardering omvat meestal CO2-verwijdering en kwaliteitscontrole.

Een groen gas certificaat, ook wel Garantie van Oorsprong (GvO) genoemd, is een officieel bewijs dat het gas duurzaam is geproduceerd. Het certificaat garandeert dat een bepaalde hoeveelheid gas uit hernieuwbare bronnen komt. Bedrijven kunnen deze certificaten gebruiken om hun vergroening aan te tonen en ze kunnen los of samen met het fysieke gas worden verhandeld.

Ja, biogas is duurzaam omdat het wordt geproduceerd uit hernieuwbare organische materialen als mest, gewasresten en organisch afval. Het vermindert methaanuitstoot uit afval, vervangt fossiele brandstoffen en sluit kringlopen in een circulaire economie. Voor bedrijven betekent dit een kans om hun duurzaamheidsprofiel te versterken, te voldoen aan strengere milieuwetgeving en in aanmerking te komen voor subsidies zoals SDE++. Bovendien kan de productie van biogas uit eigen afvalstromen bedrijven helpen hun ecologische voetafdruk te verkleinen en energiekosten te verlagen.

Groen gas is energie die wordt opgewekt door de verbranding van groen gas, een hernieuwbare variant van aardgas. In tegenstelling tot fossiele energiebronnen is groen gas vrijwel CO2-neutraal, omdat de CO2 die vrijkomt bij verbranding eerder door planten is opgenomen. Vergeleken met wind- en zonne-energie heeft groen gas het voordeel dat het continu beschikbaar is en kan worden opgeslagen in de bestaande gasinfrastructuur, wat seizoensgebonden fluctuaties kan opvangen. Voor bedrijven biedt groen gas energie de mogelijkheid om processen die hoge temperaturen vereisen te verduurzamen zonder grote aanpassingen aan installaties.

De voordelen van groen gas en biogas voor bedrijven zijn: financieel (inkomsten uit productie en verkoop), duurzaamheid (CO2-neutraliteit), onafhankelijkheid (eigen energieproductie), subsidies (zoals SDE++), toekomstbestendigheid (past bij de energietransitie), verkoopmogelijkheden (verschillende markten), hogere prijzen voor gas met een hoge Carbon Intensity-score en CO2-compensatie (helpt bij het behalen van klimaatdoelen). Daarnaast kunnen bedrijven afvalstromen valoriseren en hun Environmental, Social en Governance-rapportages (ESG) verbeteren.

Ja, groen gas heeft dezelfde kwaliteit als aardgas en kan zonder aanpassingen worden gebruikt in bestaande gasinstallaties. Dit maakt het voor bedrijven een toegankelijke optie om te verduurzamen zonder grote investeringen in nieuwe apparatuur.

Ja, groen gas is uitstekend geschikt voor industriële processen zoals verwarming, stoomproductie en droogprocessen. Het vervangt fossiel gas zonder technische aanpassingen aan installaties en helpt bedrijven bij het behalen van hun CO2-reductiedoelstellingen. Voor veel industriële processen waar hoge temperaturen nodig zijn, is groen gas een praktische duurzame oplossing.

Ja, groen gas is zeer geschikt voor grote bedrijven. Het kan in grote volumes worden geleverd en is volledig compatibel met de bestaande gasinfrastructuur. Voor grootverbruikers biedt groen gas een effectieve manier om de ecologische voetafdruk te verkleinen en duurzaamheidsdoelen te behalen zonder ingrijpende aanpassingen aan bedrijfsprocessen.

Bedrijven die groen gas produceren, kunnen profiteren van inkomsten uit de verkoop van het gas en bijbehorende Garanties van Oorsprong (GvO's). Deze certificaten kunnen afzonderlijk of samen met het gas worden verkocht aan partijen die willen vergroenen. Daarnaast kunnen restproducten als digestaat worden gebruikt als meststof of voor andere toepassingen, wat extra inkomsten kan genereren. Ook zijn er subsidiemogelijkheden, zoals de SDE++.

Voor bedrijven die gecertificeerd zijn voor de CO2 Prestatieladder of zich conform dit schema willen certificeren, kan het gebruik van groen gas bijdragen aan een betere score. De CO2 Prestatieladder is een instrument dat bedrijven helpt hun CO2-uitstoot te verminderen. Groen gas helpt bij het verlagen van de uitstoot en het verduurzamen van energieverbruik, wat positief bijdraagt aan de certificering.

Bedrijven kunnen de CO2-besparing meten door de levenscyclusuitstoot van groen gas (ongeveer 20-30 g CO2 per m³) te vergelijken met aardgas (ongeveer 1800 g CO2 per m³ bij verbranding). Energieadviseurs of gespecialiseerde softwaretools kunnen helpen bij het nauwkeurig berekenen van deze besparingen en het rapporteren ervan voor duurzaamheidsverslagen of CO2 Prestatieladder-certificering.

Een groen gas hub is een centraal punt waar biogas van verschillende, vaak kleinere, producenten wordt verzameld, opgewaardeerd tot groen gas en gezamenlijk wordt ingevoed op het gasnet. Voor bedrijven biedt dit schaalvoordelen: kleinere producenten kunnen efficiënter samenwerken zonder elk een eigen opwaarderingsinstallatie te hoeven bouwen. Een hub maakt geavanceerde zuiveringstechnologie economisch haalbaar en verlaagt operationele kosten door gedeeld onderhoud en beheer. Bedrijven rond een hub kunnen profiteren van kennisdeling, gezamenlijke inkoop en een sterkere onderhandelingspositie bij het verkopen van groen gas.

Groen gas-implementatie omvat het plannen, ontwerpen en uitvoeren van projecten om groen gas in bedrijfsprocessen te integreren of zelf te produceren. Voor afnemers betekent dit het aanpassen van contracten met energieleveranciers, het mogelijk herzien van installaties en het verkrijgen van certificaten om duurzaamheidsdoelen aan te tonen. Voor producenten omvat implementatie het bouwen van vergistings- en opwaarderingsinstallaties, het regelen van een aansluiting op het gasnet en het zorgen voor een betrouwbare aanvoer van biomassa. Een gedegen implementatieplan met kostencalculatie, tijdlijn en risicobeoordeling is essentieel voor succesvolle projecten.

Een bedrijf kan groen gas produceren door biomassa-reststromen, zoals mest of zuiveringsslib, te vergisten tot biogas dat vervolgens wordt gezuiverd tot aardgaskwaliteit. De stappen zijn:

- Haalbaarheid toetsen via een netbeheerder

- Subsidies aanvragen (bijvoorbeeld SDE++)

- Een offerte aanvragen voor aansluiting

- De aansluiting realiseren.

De voorbereiding vereist ook vergunningen en samenwerking met leveranciers van biomassa.

Bedrijven kunnen investeren in groen gas-productie door vergisters te plaatsen op centrale locaties, waar biomassa als mest wordt omgezet in biogas en vervolgens in groen gas. Deze investeringen vereisen een goede voorbereiding en samenwerking met netbeheerders voor het invoeden op het gasnet. Een haalbaarheidsstudie, subsidieaanvraag en vergunningstraject zijn essentiële stappen in dit proces.

Het biogasproces, ook wel anaerobe vergisting genoemd, bestaat uit vier hoofdfasen. Elke fase speelt een belangrijke rol bij het omzetten van organisch materiaal in biogas:

- Hydrolyse: Complexe organische stoffen zoals koolhydraten, eiwitten en vetten worden afgebroken tot eenvoudigere verbindingen zoals suikers, aminozuren en vetzuren.

- Acidogenese: De afbraakproducten uit de hydrolyse worden omgezet in organische zuren, alcoholen, waterstofgas en CO2.

- Acetogenese: Organische zuren en alcoholen worden verder omgezet in onder andere azijnzuur, waterstof en CO2.

- Methanogenese: Methanogene micro-organismen (archaea) zetten azijnzuur en waterstof/CO2 om in methaan (CH4), de belangrijkste component van biogas.

Voor bedrijven is een goede procesbeheersing essentieel. Belangrijke parameters om continu te monitoren zijn onder andere temperatuur, pH-waarde, verblijftijd van het substraat en de voedingssnelheid.

Groen gas moet voldoen aan strikte kwaliteitsnormen voor onder meer calorische waarde, Wobbe-index, methaangehalte, druk, geur en veiligheid. Deze normen zorgen ervoor dat het veilig en efficiënt kan worden gebruikt in het reguliere gasnet. De specificaties moeten overeenkomen met de eisen voor aardgas, zoals vastgelegd in de Ministeriële Regeling Gaskwaliteit.

Een gasanalyse is een technische laboratoriummeting waarbij de samenstelling van gas wordt gecontroleerd. Hierbij worden bijvoorbeeld het methaangehalte en de aanwezigheid van zwavelverbindingen of CO2 bepaald om te waarborgen dat het gas aan de kwaliteitseisen voldoet. Voor biogasproducenten is dit essentieel om het vergistingsproces te optimaliseren, de opbrengst te maximaliseren en ervoor te zorgen dat het geproduceerde gas voldoet aan de vereisten voor invoeding in het gasnet.

Een gasmeting bij groen gas-productie is het nauwkeurig bepalen van de volumes (hoeveelheid) en kwaliteit van het geproduceerde gas. Dit omvat metingen van druk, temperatuur, debiet en gassamenstellingsanalyses. Accurate gasmetingen zijn essentieel voor facturatie, procesoptimalisatie en het waarborgen dat het gas voldoet aan de invoedingseisen voor het gasnet. Bedrijven gebruiken geavanceerde meetsystemen die continue registratie mogelijk maken en rapportages genereren voor netbeheerders en afnemers.

Gascontrole is cruciaal voor bedrijven die biogas produceren, omdat het zorgt voor consistente kwaliteit, optimale opbrengsten en veilige bedrijfsvoering. Effectieve gascontrole omvat onder meer realtime monitoring van gassamenstelling, druk, temperatuur en flow. Dit helpt bij het vroegtijdig detecteren van procesverstoringen, het voorkomen van productieverliezen en het waarborgen van naleving van regelgeving. Bovendien is betrouwbare gascontrole essentieel voor het verkrijgen en behouden van vergunningen en certificeringen.

Een restgasanalyse is het onderzoeken van de samenstelling van het gas dat overblijft na het hoofdvergistingsproces. Deze analyse helpt bij het identificeren van ongewenste componenten of inefficiënties in het proces, waardoor bedrijven hun systemen kunnen optimaliseren en de algehele gasopbrengst kunnen verbeteren. Het is een belangrijk instrument voor kwaliteitscontrole en procesoptimalisatie.

Een gasaudit is een uitgebreide evaluatie van de gasproductieprocessen binnen een biogasinstallatie. Dit omvat het beoordelen van de efficiëntie, veiligheid, naleving van regelgeving en de kwaliteit van het geproduceerde gas. Regelmatige audits helpen bedrijven bij het identificeren van verbeterpunten en het waarborgen van optimale prestaties. Een gasaudit kan leiden tot kostenbesparingen en verhoogde productie.

Industriële gasanalyse is het systematisch onderzoeken van de chemische samenstelling en fysieke eigenschappen van gassen in industriële processen. Voor bedrijven die biogas of groen gas produceren of gebruiken, is dit belangrijk om de energetische waarde, zuiverheid en veiligheid van het gas te waarborgen. Industriële gasanalyse omvat geavanceerde technieken zoals gaschromatografie, massaspectrometrie en infrarood-analyse. Deze analyses zijn cruciaal voor procesoptimalisatie, kwaliteitscontrole, en naleving van industriële normen en milieuvoorschriften bij de productie en het gebruik van hernieuwbare gassen.

Industriële gasveiligheid bij biogas- en groen gasinstallaties omvat alle maatregelen om risico's als gaslekkage, brand, explosies en vergiftiging te voorkomen. Dit betekent implementatie van gasdetectiesystemen, drukbeveiliging, ventilatiesystemen, noodprocedures en regelmatige veiligheidsinspecties. Bedrijven moeten voldoen aan strenge veiligheidsvoorschriften, zoals de ATEX-richtlijnen en NEN-normen. Regelmatige trainingen voor personeel, risicoanalyses en preventief onderhoud zijn essentieel. Voor installaties die op het gasnet invoeden, gelden aanvullende veiligheidseisen van netbeheerders om de integriteit van de gasinfrastructuur te waarborgen.

Bedrijven die groen gas produceren, moeten voldoen aan duurzaamheidscriteria en kunnen certificeringen verkrijgen als ISCC en Better Biomass. Deze certificaten garanderen dat het geproduceerde gas duurzaam is en voldoet aan kwaliteitsnormen. Deze certificeringen zijn belangrijk voor het verhandelen van groen gas en het verkrijgen van subsidies of andere financiële voordelen.

De Nederlandse overheid streeft naar een productie van 2 miljard kubieke meter groen gas tegen 2030, als onderdeel van de doelen om de CO2-uitstoot te verminderen met 49% in 2030 en 100% in 2050 ten opzichte van 1990. Groen gas speelt een cruciale rol in de energietransitie, vooral voor sectoren die moeilijk te elektrificeren zijn. De vraag naar groen gas zal naar verwachting blijven stijgen naarmate de transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame alternatieven vordert.

Vanaf 2027 zijn energieleveranciers verplicht om een bepaald percentage groen gas bij te mengen met aardgas. Het exacte percentage wordt nog bepaald, maar deze maatregel stimuleert de productie en het gebruik van groen gas en draagt bij aan de vermindering van CO2-uitstoot. Voor bedrijven betekent dit een grotere vraag naar groen gas en potentieel hogere prijzen voor Garanties van Oorsprong.

Bedrijven kunnen zich voorbereiden door hun energiecontracten te evalueren en te overleggen met hun energieleveranciers over de beschikbaarheid en prijs van groen gas. Daarnaast is het raadzaam om te investeren in duurzaamheidscertificeringen en te onderzoeken hoe groen gas kan worden geïntegreerd in hun bedrijfsprocessen. Ook kunnen bedrijven overwegen zelf groen gas te produceren of te investeren in productieprojecten.

In Nederland wordt biogas voornamelijk geproduceerd via vergisting van biomassa, zoals mest en organisch afval. Hoewel de productie toeneemt, is het aandeel van biogas in de totale energievoorziening nog beperkt. Initiatieven zoals het Platform Groen Gas streven naar een jaarlijkse productie van 2 miljard kubieke meter groen gas in 2030. De sector groeit, mede dankzij overheidssteun via de SDE++-subsidie en de aankomende bijmengverplichting.

Het Programma Groen Gas is een nationaal initiatief dat de opschaling van groen gas-productie en -gebruik in Nederland stimuleert. Het programma streeft naar een productie van 2 miljard kubieke meter groen gas in 2030 en omvat beleidsontwikkeling, subsidies, innovatiestimulering en het wegnemen van barrières voor groen gas-projecten. Voor de zakelijke markt biedt dit programma kansen voor investeringen in productie-installaties, leveringszekerheid van duurzame energie en ondersteuning bij vergunningstrajecten. Bedrijven kunnen profiteren van kennis, netwerken en financieringsmogelijkheden die binnen het programma worden ontwikkeld.

De Routekaart Groen Gas is een strategisch document dat de weg uitstippelt naar opschaling van groen gas in Nederland. De routekaart definieert concrete mijlpalen, zoals de productie van 2 miljard kubieke meter groen gas in 2030, en identificeert benodigde acties op het gebied van technologische innovatie, financiering, wetgeving en marktordening. Voor bedrijven stelt de routekaart doelen als kostenreductie in productie, efficiëntieverbetering, diversificatie van grondstoffen en integratie met andere duurzame energiesystemen. De routekaart biedt bedrijven een langetermijnperspectief op de rol van groen gas in het energiesysteem, wat investeringszekerheid vergroot.